Khinh quân là gì?

Tiểu đoàn khinh quân trên các tài liệu tiếng Pháp viết về chiến trang Đông Dương thời 1953-1954 được ghi là bataillon léger de commandos / bataillon léger / bataillon d’infanterie légère.

Tiểu đoàn khinh quân đầu tiên được thành lập năm 1953. Mỗi tiểu đoàn được biên chế 737 quân (ban đầu là 625) hoàn toàn là người Việt, lấy từ số thanh niên quân dịch. Quân số luôn luôn thiếu: các tiểu đoàn khinh quân thưởng được gọi là tiểu đoàn 500 quân (bataillon de 500). Khinh quân sử dụng vũ khí và quân trang do Mỹ cung cấp (JM Le Page, 2007).

Tiền thân của khinh quân là các đại đội com-măng-đô, một loại phụ lực quân thời bấy giờ. Vào đầu năm 1953 có 91 đại đội như vậy trong tổng số 595 đại đội phụ lực quân (Lê Văn Dương, 1972:195). 

Bằng sức ép bênngoài, chúng tập trung lực lượng càn quét, bắn giết trâu bò, không cho đồng bàora đồng cày cấy; Bên trong, bọn Commăngđô ngày đêm lùng sục, đi đến đâu chúng bắtbớ giết cán bộ, phá vỡ các tổ chức cơ sở cách mạng. 

Ngày 24/2/1953 trước nguy cơ mất trọn vùng Thái, Pháp và chính quyền Bảo Đại gom các đại đội com-măng-đô vào 54 tiểu đoàn com-măng-đô, đổi tên là khinh quân. Kế hoạch dự trù phát triển quân số đến mười vạn  nhưng trong năm 1953 chỉ gọi bốn vạn (chia làm bốn đợt bắt lính ngày 1/7/1953, 1/8/1953, 1/9/1953 và 1/10/1953) (Lê Văn Dương, 1972:195).

Khinh quân là bộ binh nhẹ, được sử dụng cho mục tiêu bình định lãnh thổ (Lê Văn Dương, 1972:197), giành lại quyền kiểm soát đất đai: tháng 3-1952 5000/7000 làng ở miền Bắc nằm trong tay Việt Minh (Le Page, 2007:116-117).  Nếu rảnh tay không phải lo giữ đất, các đơn vị tinh nhuệ có thể được tập trung lại thành những binh đoàn cơ động mạnh, sẵn sàng đối phó với chủ lực của ta.

Đó là một âm mưu hết sức nguy hiểm. Vì vậy Việt Minh không ngại sử dụng chủ lực để đánh khinh quân vừa để gây khó khăn cho kế hoạch tập trung lực lượng tinh nhuệ của địch, vừa để chứng tỏ rằng các tiểu đoàn mang danh com-măng-đô nảy trên thực tế com-măng-đô không ra com-măng-đô, tiểu đoàn không ra tiểu đoàn.

Ngày 19-10-1953 Trung đoàn tập kích bốt Văn Lý - Xương Điền ở xã Hải Lý (Hải Hậu), tiêu diệt hai tiểu đoàn khinh quân 701, 703 là lực lượng chủ lực cơ động thuộc đặc khu Phát Diệm - Bùi Chu của địch, mở rộng vùng du kích Hải Hậu - Nghĩa Hưng.

(20/09/2013 (Trung đoàn 46: Những năm tháng hào hùng Vũ Hữu Pháo (CCB Trung đoàn 46 )

Tổng cộng có bảy  tiểu đoàn khinh quân bị trung đoàn 46 và trung đoàn 50 của Việt Minh đánh tan ở Bùi Chu. Pháp phải điều hai binh đoàn cơ động (GM)  đến giải tỏa (Le Page, 2007).